Çağrı Mert Bakırcı | Kozmik Takvim

Yaklaşık 13.8 milyar yıllık Evren tarihini 1 yıllık takvime sıkıştırdığımızda elde ettiğimiz takvime “Kozmik Takvim” adını veriyoruz. İnsan zihni, yapısı gereği algılamak üzere evrimleşmediği birimleri kolay kolay algılayamaz. 1 yılı rahatlıkla anlayabiliriz; ancak 100.000 yıl gibi göreceli olarak kısa bir jeolojik zaman dilimi bile bize anlaşılmaz gelir, ne kadar uzun olduğunu tahayyül edemeyiz.

Benzer şekilde, 15 saniyeyi anlayabiliriz; ancak 3 pikosaniyenin (saniyenin trilyonda biri) ne demek olduğunu hayal edemeyiz, o süreye neyin sığabileceğini algılayamayız. Zaten sorun da budur; türler, zamanı genellikle deneyimlerinden elde ettikleri referanslarla kıyaslayarak algılarlar.

İşte bu sebeple, kozmik takvim olayların nasıl geliştiğini anlamak için iyi bir uygulamadır. Kozmik takvimde Büyük Patlama 1 Ocak günü, 00:00’da meydana gelmiştir. Günümüz ise 31 Aralık, saat 24:00 olarak gösterilmektedir. Aradaki 12 ay, yani 365 gün, Evren’in 13.8 milyar yıllık tarihini sıkıştırılmış halde barındırır. Bu takvimde 1 saniyede 438 yıl geçmektedir, 1 saatte 1.58 milyon yıl, 1 günde ise 37.8 milyon yıl!

Bu takvime göre 29 Aralık’ta ilk dinozorlar evrimleşmiş, 30 Aralık’ta ise yok olmuşlardır. 31 Aralık ise Memeliler‘in ve dolayısıyla Primatlar’ın yükselişi gibidir. Hızla göz atacak olursak, 31 Aralık günü boyunca:

• Saat sabah 10:15 sularında kuyruksuz maymunlardan gibonlar, yani insana kadar ulaşacak soy hattındaki ilk kuzenlerimiz ayrılmaya başlamıştır.
• Saat 20:10’a ulaştığımızda, insanlara gidecek soy hattı ile şempanzelere gidecek soy hattı ayrılmaya başlar. Yani gerçek zaman diliminde 6 milyon yıl kadar öncesindeyiz… Takvimde ise zamanı tüketmek üzereyiz!
• Saat 22:48’i gösterdiğinde ilk “Homo erectus” popülasyonları evrimleşmeye başlar.
• 23:54’te, yani zamanın son 6 dakikasında bizler, yani “Homo sapiens” evrimleşmeye başlar.
• 23:58’de türümüz Afrika’dan çıkarak Dünya’ya yayılmaya başlar.
• 23:59’a geldiğimizde, son 1 dakikaya girmiş oluruz ve artık yaşamış en yakın kuzenlerimiz Neandertaller yok olmuştur.
• Son 60 saniye içerisinde, geriye 47 saniye kaldığında son buz devrinin doruğuna ulaşırız.
• 24 saniye kala ilk tarım yapılmaya başlar.
• 16 saniye kaldığında Mezopotamya’daki yerleşim alanları kurulur.
• 6 saniye kadar kaldığında Eski Ahit yazılır, Buddha bu dönemde yaşar.
• 4 saniye civarı kaldığında İsa doğar.
• 3 saniye kala ise Muhammed…
• Son 1 saniyede Kristof Kolomb Amerika’ya ayak basar.
• Yine yaklaşık son 1 saniyedir bilimimiz var.
• Son 34 milisaniyedir nereden geldiğimizi, evrimi biliyoruz.
• Son 13 milisaniyedir uzay yolculukları yapıyoruz.
• Son 2 milisaniyedir genom haritamıza sahibiz.

Daha alacak çok yolumuz var.

24 Saatte Dünya Tarihi

Science Magpie

Carl Sagan’ın Kozmik Takvimi

Kaynak: Visually

Kaynak: Evrim Ağacı. 9 Aralık 2019